In het kader van de herdenkingen rond de Tweede Wereldoorlog in de Betuwe, herinnerde ik mij ook een van mijn vaders belevenissen op Het Manneneiland waar hij zo vaak over vertelde.
Gedurende de evacuatieperiode van november ’44 tot de bevrijding in mei ‘45 bleef pa samen met een groot aantal andere jonge, ongetrouwde mannen achter in de Betuwe, The Island zoals de geallieerden zeiden, om te helpen bij de nood- zakelijke werkzaamheden op de boerderijen. De vrouwen en kinderen waren geëvacueerd. De mannen woonden in groepjes bij elkaar onder de rook van het frontgebied tussen Arnhem en Nijmegen tijdens de operatie Market Garden….
Pa werd veelal ingedeeld bij een van de dorsploegen die bij de boerderijen het opgeslagen graan moesten dorsen. Zijn ploeg stond onder toezicht van politieagent Makkinga, die Spiekervet werd genoemd omdat hij zo mager was.
Hieronder een fragment uit zo’n belevenis van pa. ‘Halfweg ien de evacuasie brook ik de voet ien Ei- mere bij ut dorse. Spiekervet broch mien mit un militeere wage noar de schôl ien Valburg, woar de tommies un hospitaal hadde. Nou was ons huus afgebraand en zodoende had ik niks mer. Ik had un Ingelse overal oan, zonder knope, mar ik had un Duitse jas gevonde en doar ha’k de knope van af gesneje en oan die overal gezet.
Ze hadde me ien da hospitaal op een brancard geleid mit un envelop ien ut knupsgat da’k ‘civiel worker’ was.
Doar lag ik. Un poar tommies bij de kachel en de granate kwame d’r mar overhéér jenke. En elleke keer: whoep! Een ontploffing woarbij ik ien me- koar dook wôh, zo bang da’k was.
Uuteindelek wier ik noar ut kasteel ien Ôsterhout gebroch. Umda alle wege kepot weure, ging da holder de bolder deur kule en karrespore. Ien Ôsterhout wier ik ien een grote zoal neergeleid. Ik lag me doar de oge uut de kop te kieke. Un milliteere dokter spallekte mien been. Un hele oardige kjel, ik kreeg nog un duske sigarette van tien van um.
Ik lag doar mar en tege de muur zate un man of twintig die allemoal ut een of aander mekierde, veul deur granaatsplinters. Mar doar kon ik ok nie blieve en ik wier iengeloaje veur transport noar Nimwége ien un rooie kruuswage. Ge wit wel, zo’n hondehok van un vierkaantig ding mit un ruutje d’r ien. De deur dich, twee tommies d’r bij en rije.
Onderweg ha’k de bloas knap vol, ik mos me toch nodig! Ik zei al: woater, woater! tege die tommie en hij keek achterum of de hele auto vol woater ston. Ik wees mar noar mien buuk. ‘Nee hier! Wôh, ik kon ut nie mer houwe…. Ik kreeg een biskwie- blik en ik was wel veur vijfentwintig gulde blij da’k ut kwiet was. Ik doch wel bij mieneige, woar blief ie d’r nou mee? Mar hij miek de deur los en don- derde ut hele blik zo over ut Keizer Karelplein. Ik zie ut d’r nog heer rolle… Okee! en de deur wer dich. Ze brochte me noar ut ziekehuus woar ze me op de stoep neerzette. Mar doar lage ze ok drie hoog. Nee, ze konde me doar héél nie hebbe.
Mar die tommies dochte verrek d’r mar mee en reje weg. Doar lag ik op de stoep bij de iengang. Noa een puske konde ze ut toch nie over ut ge- moed verkriege um mien doar te loate ligge en hoalde me noar binne. Ze leie me néve de was- bakke neer op un bed. Ik kon doar zo de zoal ien kieke wôh, ik had de moiste plek van ut hele zieke- huus. Ze drèjde me ut been ien ut gips en toen wouwe ze me noar Tilburg wèrreke woar de fami- lie zat. Ik wou da nie. Ik wou trug noar de Betuwe mar d’r mochte gin gewonde de Betuwe ien. Loa me doar nou inins Hent van Kempe veur de neus stoan. Hij zei kom op Derk goa mee. Ik heb un pas, mee noar huus! Nou da za’k nooit vergéte.